“Tools cannot be separated from the knowledge systems in which they have been imagined and made,” (Frozen Social Relations and Time for a Thaw: Visibility, Exclusions, and Considerations for Postcolonial Digital Archives by Martha Nell Smith, 2014)

Openbare bibliotheken zijn een archetypische vorm van kennissystemen. Ze verzamelen, vertegenwoordigen en bewaren algemene kennis. Het betekent ook dat ze kennis centraliseren. Bibliothecarissen hebben de taak om te bepalen welke kennis het waard is om verzameld en gecategoriseerd te worden volgens de waarden en missies van het instituut.
In een bibliotheek, die over het algemeen gestructureerd is volgens een hiërarchisch model, vind je verschillende vormen van porositeit tussen de verschillende niveaus van verantwoordelijkheid. Bovendien werkt de bibliothecaris samen met andere partijen, zoals de Library of Congress. Hun categorisatiesysteem wordt door veel bibliotheken gebruikt en ze zijn ook verantwoordelijk voor het alomtegenwoordige MARC-documentformaat.
In dit complexe web van relaties gaf het cureren van kennis doorheen de geschiedenis voorkeur aan bepaalde narratieven. Catalogeersystemen zijn immers ingebed in de westerse traditie, gekleurd door koloniale en patriarchale ideologieën. Daardoor werden andere types van kennisoverdracht, die in veelvoudige sociale, geografische en culturele contexten voorkomen, verwaarloosd of over het hoofd gezien.
Bibliotheken zijn vooral georganiseerd rond het boek, dat nog altijd als de standaardvorm voor kennis wordt beschouwd, terwijl mondelinge overlevering, niet-boekelijke objecten, posters, flyers, zelfgepubliceerde boeken en zines minder aanwezig zijn.

De veelvoud aan informele bibliotheken en archieven, vaak actief verbonden met specifieke gemeenschappen, maar ook de opkomst van - legale en illegale – digitale bibliotheken morrelen aan de grenzen van de openbare bibliotheek als institutioneel kennissysteem en maken de rijkdom van de wereld daarbuiten zichtbaar.
Deze alternatieven zijn zinvol vanwege hun inhoud, verzameld in een sociaal en politiek gesitueerde omgeving; vanwege hun structuren, omdat ze een grotere en wildere verscheidenheid aan werkwijzen, criteria, categorieën en protocollen voorstellen; en vanwege hun aanwezigheid, die vertelt over noden die niet door openbare bibliotheken kunnen worden ingevuld. Radicale archieven, community-based collecties en gedecentraliseerde digitale bibliotheken werken al tientallen jaren op hun eigen manier naast hun institutionele tegenhangers. Ze manifesteren zich als vormen van radicaal en kritisch bibliothecarisschap.

Digitale infrastructuren en gereedschappen hebben het potentieel om dominante praktijken in vraag te stellen, omdat ze de toegankelijkheid en actieradius van de bibliotheek kunnen verbreden.
Wat gebeurt er wanneer we parallellen trekken tussen de standaardgereedschappen van bibliotheekcollecties en de meer informele, feministische of mondelinge gereedschappen? Welke strategieën kunnen we bedenken om in te spelen op nalatigheden, versmallingen, veralgemeningen en clichés in categoriseringssystemen? Is een federatie van bibliotheken mogelijk op basis van verschil en complexiteit? Hoe kunnen we collecties openstellen voor de vele vormen van kennisoverdracht zoals oraliteit, gesitueerde objecten, fysieke belichamingen, zelfgepubliceerde objecten, video’s...? Wat kunnen we leren van de belofte van digitale formatteringen om voorbij te gaan aan pagina’s, paginanummers en indexsystemen die enkel tot het boek als object behoren?

— -

Constant organiseert elke zes maanden een werksessie. Werksessies opereren als tijdelijke onderzoekslaboratoria, collectieve werkomgevingen waar verschillende soorten expertise met elkaar in contact komt. Werksessies zijn intensieve multidisciplinaire situaties waaraan kunstenaars, softwareontwikkelaars, theoretici, activisten en anderen deelnemen. Tijdens werksessies ontwikkelen we ideeën en prototypes die op lange termijn leiden tot publicaties, projecten en nieuwe voorstellen.

Omdat werksessies multimodaal zijn, biedt de vorm van deze specifieke werksessie een antwoord op onze huidige globale situatie waarin nabijheid, uitwisseling en saamhorigheid drastisch anders zijn. Unbound Libraries probeert het collectieve onderzoek te ondersteunen door verschillende manieren van uitwisseling en tijdelijkheid voor te stellen. De deelnemers zijn niet fysiek bij elkaar en gebruiken een reeks online tools om contact te houden. Tijdens de maand mei organiseren we langzame introducties tot elkaars projecten en interesses via asynchrone conversaties, luister-, kijk- en schrijfsessies. Van 1 tot 5 juni volgen 5 dagen van intensief onderzoek en uitwisseling. Deze onderzoeksperiode wordt geritmeerd door individueel of groepsonderzoek en online uitwisseling tussen deelnemers. Autodocumentatie en genereuze uitwisseling van ideeën en kennis staat hierbij centraal.

We werken bij voorkeur met vrije software en publiceren werk onder vrije licenties. Ook al verdedigen we een vrije en open source filosofie, we zijn ons ook bewust van de relaties tussen Open Access ideologieën en koloniaal extractivisme. Deze werksessie is een gelegenheid om te experimenteren met manieren van delen die voorbijgaan aan het binaire model van open versus gesloten. Dit model nodigt niet uit om complexiteit en poreusheid mee te nemen in onze verbeelding. We willen rekening houden met het recht op ondoorzichtigheid in de toegankelijkheid en overdracht van kennis, vooral in relatie tot gemarginaliseerde gemeenschappen.

Deze werksessie is georganiseerd in samenwerking met Muntpunt (Brussel), BNA-BBOT (Brussel), BAL (Brussel), OSP (Brussel), Infrastructural Manoeuvres (Amsterdam), Hackers & Designers (Amsterdam), Mayday Rooms(Londen), The People Speak (Londen).
Met een grote dank je wel aan KBR (Brussel).